- CHINA
- I.CHINAGall. la Chine, Tartaris Mangin, quô nomine quod Batbarum est signisicant, ipsis Chinensibus Chunghoa et Chumque, i. e. Medium regnum, seu medius hortus, quia in medio Mundi se esse dicunt, tegnum est Orientis amplissimum, cui a Cin Imperiali familia nomen. Hippophagorum regionem esse inde colligunt quidam, quod incolae equinâ non minus, quam bubulâ, vescuntur, quamvis illud Tartaris frequentius. Ab Oriente Oceanum habet Chinensem, a Borea Murum illum famosum, quô separatur a Tarcaria, regnisque Niuche, Niulhan et parte Tanyu: Quae ad Austrum vergunt, ambiunt regna Preste Ioan, Geo seu Cangingu, Tibet, Laos, Mieu, Pegu, Tunking demum et Cochinchina. Triginta circiter gradus in longitudinem porrigitur, a Capite seu Promontorio Ningpo seu Liampo urbis, ad Arasaeosseu Damasios usque montes. Latitudo est ab 18. gradibus usque ad gradus 42. Provinciis constat 15. quarum nomina vide infra: Earum 6. priores Boreales sunt, habentque Regiam Peking; novem posteriores Australes, quas Kiang fluv. separat, Regiâ gaudent Naking. Coeterium urbes exstantiores hîc fere sunt 150. inferioris vero ordinis ad 1222. Regio abundat carnis pisciumque copiâ, fluviorum commodis, fodinis, incolis. Provinciae Kiangsi urbem Inocheu commendat elaboration ac copia scutellarum Chinensium, quas Porcellanas vocant; quae nullibi praestantiores, quam in vico Feuleang civitatis fiunt, ad quem ex urbe vicina Hoeicheu terra idonea his vasis conficiendis advehitur. Patiuntur haec eduliorum etiam ferventium vim sine noxa, et quod mirandum, frusta inter se elaviculis aeneis filôque consuta non minus fideliter concreditum servant liquorem. Sutoriae huius artis periti totam passim regionem petambulant, ad foraminula efformanda subtilissimô terebellô, cui ex adamante cuspis, utentes, etc. In provinc. Peking hoc compendium aurigationis habent, utplaustrum unâ rotâ instructum unôque illius medium occupante, arque eidem aliis duobus utrinque assidentibus, vit medioctis noboris, ligneis vectibus non minus secure quam velociter promovere possit: unde fabulae de curribus in China, quos venti agitent, origo, etc. Hodie regnum hoc amplissimum ac antiquissimum Tartaris subest, a que virgo Tartarica a Chinensium Principe vim passa est, citca A. C. 1645. Nec Chinenses, praeter panca quaedam in extremis Australibus loca, quidquam habent reliqaum: manet tamen genti libertatis et patrii ritus amor, unde Formosa iuful. ab exulibus occupata et rasura Tartarica hactenus pertinaciter reculata. Hodierni Regis Tartarico Chinensis, habitus vaeris draconibus volucrumque pennis, nec non inaestimabilis pretiii gemmis perlisque exornatus est: Ad Regem admissi pendentibus brachiis solio adstant, statuarum ad instar immobiles, Kircherius, Chin. l. 2. c. 10. qui paulo post de priorum quoque Regum cultu haec addit: Rex seu magnus Momarcha Sinarum, ante Tartarorum irruptionem, cum olim in tribunali procedebat, e loco superiore ad infer iorem fenestram, ceu Numen quoddam, se conspiciendum praebebat, manu eburneamtabulam ad vultum contegendum gestans, nec non et aliam dimidiô cubiti latam, integrô longam, supra regium diadema frontemque, e qua tabula lapilli summi et inaestimabilis pretii ita in fila inducti dependebant ut frontem ac vultum omni ex parte tegerent, et intuentium oculis etiam praesentem affectatâ quâdam divinitatis specie subducerent.Provinciarum Chinensium nomina.Pekinga Peking. Xansia Xansi. Xensia Xensi. Xantunga Xantung. Honania Honan. Suchvena Suchuen. Huquangia Huquang. Kiangsia Kiangisi. Kiangnana seu Nankinga Nanking. Chekianga Chekiang. Fokiena Fokien. Quantonia Quantung. Quangsia Quantgsi. Queichea Queicheu. Iunnama Iunnan. Quibus accedit Leantung regio, Tartarorum regnis Niuche et Niulhan vicina, atque siun maris Cang dictô et magnô murô Chinensi intercepta: dein Corea seu Chaosien, ambae quidem Sinensium imperio, sed non provinciis accensitae. Videantur, praeter M. Martinii Atlantem Sinicum, Blaevii tomus 6. Atlantis, Nic. Trigaltii Sacra expeditio, P. Alvari Semedo Relatio de Mon. Chinensi, Kircheri China. Ioh. Neuhofii Gesandschafft der Ostindianischen Gesellschaft an den Tartarischen Cham, etc. inprimis vero Adami Preyelii, Sina et Europa: vide quoque in voce Sinae et hîc infra.II.CHINAmonumentis qua sacris qua profanis illustrata; in qua de admirandis Artis et Naturae, in triplici eius Regno, spectaculis aliarumque terum memorabilium, tum de China, tum de Tartaria, vicinaque India enarrationibus, fuse agitur: Opus, Athanasii Kircheri, ob incognitarum hucusque retum novitatem, rarum ac curiosum: prodiit Amstelodami A.C. 1666. in fol. linguâ Latinâ, Gallicâ A. C. 1667. et Belgicâ, eôdem annô editum.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.